Algemeen

Samen bidden, de Kroonbede 2005

Terwijl de meeste Friezen nog ergens op campings en vakantiehuisjes bivakkeren, lanceren bestuursvoorzitter Jan Greving (ChristenUnie) en Pé Miedema (CDA), op eerder initiatief van fractievoorzitter Rein Ferwerda, begin augustus het idee om een gezamenlijke bidstond te houden bij aanvang van het politieke jaar. Gezamenlijk, omdat er meer is dat ons als politieke partijen bindt dan scheidt. We putten uit dezelfde Bron en belijden dat zonder de zegen van de Here ons werk bij voorbaat gedoemd is te mislukken. Het plan krijgt steun vanuit de achterban. De bidstond die de naam Kroonbede 2005 krijgt, wordt gepland op 19 september
De organisatie van de bidstond komt grotendeels voor rekening van Tienke en een bestuurslid van het CDA. It Aljemint wordt geboekt, er worden uitnodigingen gemaakt en de pers wordt geïnformeerd. De opkomst valt wat tegen, maar de sfeer is goed en na afloop wordt er flink nagepraat. Er worden nog niet direct afspraken gemaakt voor een Troonbede 2006, maar er is alle reden om aan te nemen dat de bidstond niet eenmalig zal zijn.

Bijeenkomst noordelijke Statenleden

Eens per jaar komen de leden van de drie noordelijke Statenfractie van ChristenUnie/SGP bijeen voor formeel en informeel overleg.
Dit jaar was Fryslân gastheer. Op 7 april ontmoeten de Groningse, Drentse en Friese politici elkaar op het Provinciehuis in Leeuwarden. We spreken over de samenwerking in het SNN (Samenwerkingsverband Noord Nederland), de status van de Waddenzee, de landbouwnotitie van de ChristenUnie/SGP Fryslân, de Zuiderzeelijn en het Streekplan / omgevingsplan van de noordelijke provincies. Er blijkt veel overeenstemming in denken. Wel verschillen de fracties van mening over de modaliteit waarin de Zuiderzeelijn moet worden aangelegd. Groningen kiest voor de meest vergaande variant, de magneetzweefbaan (MZB) terwijl Fryslân alle opties open houdt buiten de MZB, die gewoon veel te duur is. Het noordelijke overleg wordt afgesloten met een hapje en een drankje.

Op werkbezoek

Het Stellingwerf College in Oosterwolde

Een paar keer per jaar proberen de Statenleden op bezoek te gaan bij een instelling of bedrijf in Fryslân. Zo waren fractie en fractiemedewerkers op 19 januari 2005 op bezoek bij het Stellingwerf College in Oosterwolde, een openbare scholengemeenschap voor Atheneum, Havo en VMBO. Met rector mevrouw H. Broers en studiehuisleider onderbouw B. Visser voeren we een openhartig gesprek over de aansluiting van basisonderwijs op het VMBO. Ook spreken we over de nieuwbouwplannen van het Stellingwerf College. We worden ruim geïnformeerd over nieuwe vormen van onderwijs en nemen een kijkje in de klaslokalen.

Adviesbureau Ekwadraat in Berlikum

De Provinciale Statenfractie van ChristenUnie/SGP is geïnteresseerd in bedrijven die duurzaam en innovatief ondernemen. Reden genoeg om op 30 maart een bezoek te brengen aan het adviesbureau Ekwadraat, een jong bedrijf in Berlikum. We spreken er met oprichter en directeur Douwe Faber.
In een paar jaar tijd heeft het bedrijf zich ontwikkeld tot een belangrijke partner als het gaat om het ontwikkelen van duurzame energie. Zo staat Ekwadraat aan de wieg van een biogasinstallatie in Hallum. De installatie verwerkt koeienmest samen met bijproducten tot biogas dat na behandeling aan het publieke net geleverd wordt. Ook is Ekwadraat betrokken bij een innovatief project in de glastuinbouw waarbij zonnewarmte in de zomer en kou in de winter wordt opgeslagen voor respectievelijk verwarming en koeling.

Paalrot door peilverlaging

Een brief van de Belangen Vereniging Funderingsproblematiek Lemsterland (BVFL) is voor de Statenfractie van ChristenUnie/SGP aanleiding om op 25 mei een bezoek te brengen aan woningen in Oosterzee en Echten. Harry Brinksma van de BVFL spreekt ons eerst bij over de problematiek. Daarna brengen we een bezoek aan een woning die door de waterpeilverlaging te kampen heeft met ernstige verzakking en scheuren in de muren. Door de peilverlagingen van het Wetterskip Fryslân staan de houten funderingspalen onder de woningen niet langer onder water. Daardoor verrot de bovenkant van de palen met als gevolg verzakking en diepe scheuren in de muren.

De fractieleden zijn onder de indruk van de schade en besluiten de discussie over het Streekplan aan te grijpen om de funderingsproblemen onder aandacht van Provinciale Staten te brengen. In de commissie Lân, Loft en Wetter vraagt Otto van der Galiën de Provincie een inventarisatie te maken van de schade. De fractie stuurt een persbericht naar de Friese media over de kwestie.

Aansluitend aan het bezoek aan Oosterzee en Echten gaat een deel van de fractie naar Lemmer voor een lunchgesprek met wethouder J. van der Pal. Op de agenda staat de overlast van een varkensmesterij in de Noordoostpolder en de onenigheid met de Provincie over aanpassing aan de Zeilroedebrug in het kader van het Fries Merenproject. Het laatste onderwerp geeft Statenlid Albert Oostland aanleiding tot het stellen van schriftelijke vragen aan Gedeputeerde Staten.

Groot werkbezoek aan Opsterland

In samenwerking met de ChristenUnie fractie in Opsterland organiseert de Provinciale Statenfractie van ChristenUnie/SGP op 16 november een werkbezoek naar deze gemeente. Het werkbezoek wordt bijgewoond door ruim twintig wethouders, raadsleden en Statenleden van beide partijen in Fryslân. Voldoende om een touringcar vol te krijgen die ons door de gemeente rijdt.
Wethouder Henk Hoen ontpopt zich deze morgen als een goede gids en voert ons langs dorpsvernieuwingsprojecten en uitbreidingsplannen in Gorredijk, de waterbergingslocatie Riperkrite bij Tijnje en langs het Polderhoofdkanaal die de Provincie wil opnemen in het Fries Merenproject. We zien met eigen ogen waar de gedempte vaart weer moet worden opengemaakt. En passant wijst Hoen ons nog even het woonhuis van burgemeester Sicco Heldoorn in De Tynje.
Aan het einde van de morgen maken we een stop bij het Damshûs, een museum dat goed inzicht geeft in het harde leven van turfstekers aan het begin van de vorige eeuw. Er werd bittere armoede geleden, want hoewel er lange dagen werden gemaakt was de verdienste nauwelijks genoeg om het gezin te kunnen voeden. Het is niet verwonderlijk dat het socialisme van Domela Nieuwenhuis juist in deze streek een vruchtbare bodem vond. Zeker ook omdat enkele landheren zich puissant verrijkten ten koste van de turfstekers.

Het kerkje in het Damshûs is geheel in stijl ingericht. De gids vertelt dat de diensten indertijd erg goed bezocht werden. Maar het blijft de vraag of dat lag aan de troostvolle prediking of de warme snert die de kerkgangers na afloop kregen.

De lunch wordt geserveerd in het Buorskip in Beetsterzwaag. Ook burgemeester Sicco Heldoorn prikt een vorkje mee.

’s Middags staat een wandeling op het programma langs de gereconstrueerde Schans bij Bakkeveen. Het werkbezoek wordt daar ook afgesloten met een versnapering.


Overleg met wethouders en raadsleden

Het streekplan

Op 6 april roept de Provinciale Statenfractie van ChristenUnie/SGP de wethouders en raadsleden van beide partijen in de provincie bijeen voor overleg over het concept Streekplan. In ontspannen sfeer spreken we over bundeling en concentratie van wonen en werken en over kwaliteit van de ruimte. De bestuurders zijn erg tevreden over de status van regiostad voor Dokkum. Ook de ChristenUnie/SGP heeft zich hiervoor hard gemaakt.
Er blijkt spanning te bestaan tussen de vrijheid van gemeenten om over hun eigen ruimte te beslissen en de regierol hierin van de Provincie. De bestuurders erkennen dat gemeenten bij aanvragen voor bedrijfsuitbreiding of bedrijfsvestiging wel eens teveel water bij de wijn willen doen om werkgelegenheid voor het gebied te behouden. Zo wordt ongewild verrommeling van het landschap in de hand gewerkt.

De pijn is er vooral bij bestaande bedrijvigheid in de dorpen, stellen de bestuurders. De provincie kan de bedrijven wel als landschapontsierend karakteriseren; de plaatselijke bevolking denkt daar veelal anders over. Zij vinden hun broodwinning in de aanwezigheid van de bedrijven.

Ook spreken de bestuurders over het aanwijzen van het Nationale Landschappen in Zuidwest Fryslân en de noordelijke Wouden. Vooral de term ‘migratiesaldo nul’ doet de bestuurders vrezen dat het gebied op slot gaat. De Statenleden beloven daar tijdens de behandeling het Streekplan aandacht voor te zullen vragen.

Bestuurkracht van gemeenten

Begin 2005 hebben alle gemeenten in Fryslân hun eigen bestuurkracht gemeten door midden van een zelfevaluatie. De uitkomsten daarvan waren nogal divers. Verschillende gemeenten bleken ondermaats te presenten.
De Staten willen in beeld brengen waardoor de bestuurkracht per gemeenten zo verschilt en formeerden een werkgroep van fractievoorzitters. Rein Ferwerda maakt ook deel uit van deze werkgroep. Hun bevindingen leggen ze neer in het rapport Kaders voor Kwaliteit.
De fractie stelt het op prijs te weten wat de bestuurders in de Provincie vinden van het project Bestuurlijke Organisatie en het rapport Kaders voor Kwaliteit van de werkgroep. De reacties zijn niet mals. ‘Waar bemoeit de Provincie zich mee’ en ‘laat de Provincie zich richten op de eigen kerntaken. Dat is al zwaar genoeg’, is de teneur van de reacties. De bestuurders zien in het project een verkapte poging om de geesten rijp te maken voor een nieuwe herindeling in Fryslân.
De bestuurders stellen dat gemeentes zich jaarlijks al moeten onderwerpen aan tal van controles en visitaties. Het zou goed zijn als de Provincie eerst de bevindingen daarvan zou inventariseren voordat er een nieuwe visitatiecommissie wordt opgetuigd. Otto van der Galiën belooft deze suggesties mee te nemen.

Centrale As

Het gesprek over de Centrale As met wethouders en raadleden uit Tytsjerksteradiel, Dantumadeel en Dongeradeel op vrijdagmiddag 2 december wordt niet gehouden in het Provinciehuis, maar zeer toepasselijk in het gemeentehuis van Dongeradeel in Dokkum. Over de noodzaak van aanleg van de Centrale As die loopt van Nijega tot aan Dokkum is iedereen het eens, maar over de inrichting van de weg blijkt verschillend te worden gedacht. Ook over het tracé staan de neuzen niet dezelfde kant op. Een 80 of 100 kilometerweg, verdiept aangelegd of niet, dubbelbaans of enkelbaans? We komen er niet helemaal uit. Voor de Provinciale Statenfractie staat de verkeersveiligheid van de weg voorop. Verder vinden we het belangrijk dat de verstoring van het landschap beperkt blijft.


Persoonlijke noten

Persoonlijke noten van de fractievoorzitter Rein Ferwerda

Algemeen

Het afgelopen verslagjaar is een bewogen jaar geweest. En dan denk ik in de eerste plaats aan de ontzettende natuurramp met honderdduizenden slachtoffers door de tsunami in Zuidoost-Azië, kort voor de jaarwisseling 2004-2005 en de provinciale bliksemactie voor financiële hulpverlening begin 2005. Maar ik denk ook aan enkele sterfgevallen in de regio, van oud-GPV-collega Tamme Spoelstra en de vrouw van oud-collega Harrie Nauta. Een jaar met hoogte- en dieptepunten in het fractiewerk en met veel organisatorische rompslomp vanwege de opgelegde veranderingen in de adviesstructuur. Een jaar met de nodige politieke dynamiek door het ingezette Kabinetsbeleid en de uitdagingen daarvan voor de provinciale politiek. Het provinciaal CDA wil bijvoorbeeld een overigens zeer behartenswaard provinciaal fonds in het leven roepen, om de armoede te bestrijden die mede door het discutabele sociale beleid van het Kabinet Balkenende II is toegenomen. Binnen het CDA bestaat hierover intern verdeeldheid. Het begint er ook steeds meer op te lijken dat er geen draagvlak in de Tweede Kamer is voor de MZB-variant van de Zuiderzeelijn. Maar er moet natuurlijk wel wat gebeuren, om ook Drachten aan het goede spoor te krijgen. Lightrail of toch de Superbus van Wubbo Ockels? En regiostad Dokkum door de Centrale As (als 100 km-variant wel te verstaan, anders is het weggesmeten geld) zo snel mogelijk verbinden met de rest van de wereld. 2005 was echter vooral een jaar waarop ik met dankbaarheid kan terugzien, omdat ik mijn werk in Provinciale Staten van Fryslân voor alles zie als een van God gegeven mogelijkheid om Hem en de Fryske mienskip te dienen. Een jaar waarin wij ons ook als ChristenUnie/SGP-statenfractie tezamen met het CDA, rond Prinsjesdag hebben mogen bezinnen op het politieke werk voor het begrotingsjaar 2006. In kort bestek laat ik enkele highlights uit 2005 de revue passeren, om met een doorkijkje naar 2006 te besluiten.

De Strategische Agenda voor Noord-Nederland

De nieuwe Strategische Agenda voor het Noorden betekent een trendbreuk met het sedert 1997 op basis van het bekende Langman-akkoord ingezette Kompas-beleid, om het ruimtelijk-economische faseverschil tussen Noord-Nederland en de Randstad weg te werken. Werd er toen nadrukkelijk ingezet op het wegwerken van achterstanden, nu is het neoliberale parool: versterk de sterke regio’s. Voor het Noorden betekent deze beleidsomslag, dat er nu nadrukkelijk moet worden ingezet op de potentieel sterke economische kwaliteiten in het Noorden. Voor de Strategische Agenda betekent dit:
1. Versterken van de kenniseconomie in de kernzones.
2. Versterken van de kwaliteit van het vestigingsklimaat in de steden.
3. Versterken van de ruimtelijke vitaliteit van het platteland.
Daarbij zijn innovatie en duurzaamheid de toverwoorden. Voor duurzame energievoorziening biedt het Noorden kansen met windenergie-, aardgas- en puur plantaardige olieprojecten. Benutten we die kansen wel voldoende? Onze Noordelijke statenfractie heeft hierbij nadrukkelijk gewezen op de toenemende tweedeling tussen participanten en non-participanten aan de kenniseconomie en daarom blijvende aandacht voor de uitvallers in de kennis-ratrace. En geen uitverkoop van de maakindustrie. Ook het afkappen van Noordelijke ESF (Europees Sociaal Fonds)-projecten door het Kabinet Balkenende II baart ons zorgen. Tezamen met het CDA heeft onze fractie hier schriftelijke vragen over gesteld.

Het Sociaal Investerings Fonds en Jeugdzorg

De groeiende groep van kanslozen, gehandicapten, uitkeringsgerechtigden en sociaal zwakkeren zijn echter niet de primaire doelgroep van het nieuwe provinciale sociaal beleid. Een provinciaal armoedefonds blijkt helaas hard nodig. De regiovisies voor het provinciale zorgbeleid gaan in 2006 op de helling. Met name de gedateerde GGZ–regiovisie is onderwerp van schriftelijke vragen van de fractie geweest. In 2005 zijn het Sociaal Investerings Fonds en de nieuwe Jeugdzorgwet in werking getreden. Ook in Fryslân is er zorg over de toenemende meldingen van kindermishandelingen en de terugdringing van identiteitsgebonden jeuggdzorg. De ChristenUnie/SGP heeft gepleit voor inschakeling van de expertise van het Leger des Heils bij jeugdreclassering.

Bestuurlijke Organisatie

Als voormalig lid van de Bestuurlijke Organisatie Commissie (BOC) heb ik mij breed kunnen oriënteren op de problematiek van de bestuurlijke schaal van gemeenten. Zoals bekend was er het afgelopen jaar, maar zeker ook in de Nieuwjaarstoespraken van burgemeesters, weer veel te doen over de bestuurlijke organisatie van Friese gemeenten. Met name Noordwest- en Zuidwest-Fryslân staan hoog op de bestuurlijke agenda van GS. Zowel gedeputeerde Ploeg als ook burgemeester Dales van Leeuwarden en niet te vergeten burgemeester en oud-gedeputeerde Sicko Heldoorn zijn het er hartgrondig over eens dat ze het niet met elkaar eens zijn. Maar over één ding zijn de meeste burgemeesters het wel eens: geen visitatie, er zijn al genoeg pottenkijkers in gemeenteland. Overigens blijken kleine gemeenten als bijvoorbeeld Ferwerderadiel hun zaakjes goed voor elkaar te hebben. Maar zonder samenwerking op belangrijke beleidsterreinen zoals milieu en sociale zaken gaat het echt niet meer. De NOFA-gemeenten zijn hierin een goed voorbeeld. Onze fractie stemde verdeeld over de BOC-voorstellen, maar heeft een gezamenlijke zienswijze op schaalvergroting: nooit afdwingen, gemeenten moeten er zelf echt wel om vragen.

Waddenfonds en Waddenacademie

Onze fractie wil een goede benutting van de kansen die zowel het Falcon- als het Waddenfonds aan Fryslân biedt. Daarover willen we dit nieuwe jaar de mogelijkheden bekijken en voorstellen doen. Zo zijn we voorstander van de vestiging van een Waddenacademie in Leeuwarden. Maar het moet niet zo zijn, dat er teveel versnippering plaatsvindt tussen de Hogescholen en interuniversitaire topinstituten als Cartesius, Wetsus en de Waddenacademie. Wij hebben altijd gepleit voor een Universiteit Fryslân, met bijvoorbeeld de Fryske Akademy en de Kenniscampus Leeuwarden als beide poten. Maar wij willen ook een goede aansluiting tussen hoger onderwijs en bedrijfsleven. Een Fryslânfûns biedt nieuwe kansen!

Ondernemende staten

Als deelnemer aan het project Ondernemende Staten ben ik sinds eind 2005 in goed overleg met het bestuur van VNO-NCW-Noord en onze wethouders en raadsleden, bezig met een initiatiefvoorstel over vermindering van de provinciale regelgeving en inschakeling van arbeidsgehandicapten. Op 17 mei 2006 is het laatste voorstel door de collegepartijen enigszins geamendeerde voorstel unaniem door de Staten aangenomen. Versterking van werkgelegenheid, onderwijs, woningbouw, duurzame energie, OV, betere bereikbaarheid en toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de cultuurhistorische en ruimtelijke kwaliteiten (Streekplan!) van Fryslân, staan hoog op mijn politieke verlanglijstje voor 2006. Daarnaast natuurlijk een overtuigende verkiezingswinst voor de ChristenUnie bij de komende gemeenteraadsverkiezingen op 7 maart. En vanzelfsprekend een fractieteam dat groeit in saamhorigheid en betrokkenheid, met respect voor ieders inbreng en wijze van politiek bedrijven. Eenheid in verscheidenheid, dat is mijn parool voor 2006. Als overtuigd ChristenUnionist weet ik mij daarbij afhankelijk van Hem aan Wiens zegen het al is gelegen. Die zegen wens ik van harte toe aan mijn fractiegenoten en alle collega’s in raden en besturen in Fryslân!

Persoonlijke noten van Albert Oostland

Het jaar 2005 begon ongewoon hectisch in de Staten. Eigenlijk werd het jaar 2004 chaotisch afgesloten. In de beslissende fase van punt MKZ-noodfonds had de ChristenUnie/SGP fractie ontdekt dat in de besluitenlijst van GS niet te vinden was dat er over het MKZ noodfonds een formele beslissing in GS genomen was. In een derde ronde, door ons aangevraagd, konden GS niet hard maken dat er een besluit genomen was. Er ontstond grote opwinding in de staten. De Omrop opende ’s ochtends de actualiteitenrubriek met crisisdreiging in GS. Pas laat de volgende dag werd aan PS een mailtje toestuurd waaruit zou moeten blijken dat GS wel degelijk een besluit hadden genomen. Onduidelijk bleef echter wat het besluit inhield. De gezamenlijke oppositie-partijen dwongen vervolgens een extra statenvergadering af, waarin de ChristenUnie/SGP een hoofdrol kreeg toebedeeld. De coalitie peinsde er echter niet over het college te laten vallen en stond als een muur om GS. De afloop was wat ons betreft onbevredigend, maar de schrik zat er goed in bij de coalitie.

In de PS vergadering van 2 februari wordt gesproken over de bevindingen en aanbevelingen van de statenwerkgroep onderwijs. Onze insteek in het debat is dat positief gewaardeerd moet worden dat de werkgroep de problemen in het basisonderwijs goed in kaart heeft gebracht, maar dat ze zich verre moet houden van het op zich nemen van verantwoordelijkheden die haar niet toekomen. Stimuleren waar het kan en knelpunten wegnemen waar het mogelijk is, prima, maar de provincie moet zich niet mengen in zaken waar ze geen verstand van heeft en op terreinen waar geen bevoegdheden voor haat liggen. In de wandelgangen is veel waardering voor onze inbreng.

Soms kan een discussie verrassend verlopen. Op aanvraag van de PvdA wordt het voorstel van GS om het Polderhoofdkanaal op te nemen in het Fryske Marrenproject tot B punt verheven. Waarom de PvdA dat wilde, blijft wat vaag, maar wij slepen er via een amendement een verbetering uit die met algemene stemmen wordt overgenomen. Door het als een apart traject op te nemen in het Project wordt het besluitvormingstraject aanzienlijk vergemakkelijkt. De PvdA reageerde wat zuur.

Op de vergadering van 18 mei wordt de OV-visie vastgesteld. Met de PvdA zijn wij van mening dat deze visie veel te weinig ambitie uitstraalt. Door tal van maatschappelijke organisaties en door o.a. de Kamer van Koophandel worden wij daarin naderhand gesteund. Wij doen een poging de staten te bewegen om te komen tot veel uitdagender vormen van OV. We willen zelfs tijdelijk de bezuinigingen van het rijk opvangen als dat zal leiden tot meer vernieuwende vormen van OV. Een krappe meerderheid stemt echter voor het voorstel van GS, waardoor naar ons idee het Openbaar Vervoer in een neerwaartse spiraal beland. Uiteraard stemden wij tegen.

Tijdens de vergadering van 22 juni dienen wij samen met PvdA, CDA en VVD een amendement in om m.b.t. het geactualiseerde stadsconvenant Leeuwarden nog voor de behandeling van de begroting een uitgewerkte toetslijst ter goedkeuring voor te leggen aan PS. Dat zou ons de mogelijkheid bieden voor projecten te stemmen die wel onze goedkeuring kunnen wegdragen. Wij zijn o.a. tegen subsidiëring van gebruikersruimten. Dat was ook de reden waarom de Leeuwarder CU-fractie tegen het convenant had gestemd. Onze strategie werkte. We konden tegen dit onderdeel in het convenant stemmen.

Met genoegen zien we terug op de vergadering aan het einde van het jaar,waarin wij erin slagen om door middel van amendementen Het Frysk Miljeuplan 2006-2009 aan te scherpen. Een amendement dat betrekking had op de visie op het milieu wordt overgenomen door het college en een ander amendement dat betrekking had op een algemeen uitgangspunt wordt aangenomen met steun van PvdA, Gr.Li, FNP, GBF en OFS.

Persoonlijke noten van Otto van der Galiën

Terugblikken in de politiek is niet een gemakkelijk iets. De politiek leeft bijna bij de waan van de dag en stilstand is achteruitgang. Het verleden telt eigenlijk niet meer, alleen vandaag is belangrijk. Toch een poging om wat herinneringen op te halen over 2005.
Bladerend door oude agenda’s komen toch een aantal herinneringen boven. Zo denk ik aan het debat over de bemoeienis van de provincies met gemeenten. Toen dit plan, wat kort gezegd neerkwam op bemoeienis van de provincies met gemeenten waar het niet goed ging, naar buiten kwam, stak er een storm van protest in gemeenteland op. Bijna alle Friese gemeenten wilden geen extra bemoeienis van de provincie. We werden met veel brieven en e-mails bestookt. Ook met de eigen wethouders en raadsleden hielden we over dit thema een bijeenkomst. En ook hier was de teneur: provincie, bemoei je met jezelf en laat ons gewoon ons werk doen. De uitkomst is misschien ook wel typerend voor de politiek. Het voorstel is behandeld in Provinciale Staten, het is nog geamendeerd en daarna hebben we er nooit meer iets over gehoord!
Een onderwerp waar we zeker nog wel iets over horen is het streekplan. Inmiddels loopt het traject om tot de komst van een nieuw streekplan te komen al een tijdje. Ook vorig jaar hebben de Staten regelmatig over dit onderwerp gedebatteerd. En het lijkt er op dat het plan eind dit jaar in de commissie LLW komt en dat het daarna in de Staten wordt behandeld.
In 2003 is ook in Provinciale Staten het dualisme ingevoerd. En uiteraard komt er na twee jaar een evaluatie. Deze evaluatie maakte nogal wat los. Onderdeel van die evaluatie was o.a. een enquête en aanbevelingen. In het debat over dit onderwerp kwam onze Commissaris van de Koningin lijnrecht tegenover de staten te staan. Uiteindelijk dwongen de staten met een motie af, dat de CdK zich tegen de pers niet meer negatief mag uitlaten over het dualisme.

Persoonlijke noten van Tienke Stellingwerf

Voor mij persoonlijk stond 2005 vooral in het teken van de geboorte van onze zoon, Joost. Joost is in april geboren. Inmiddels kruipt en staat hij al. We zijn blij dat alles zo goed gaat. Door de zwangerschap en geboorte en alles wat daarmee samenhangt heb ik de eerste helft van 2005 weinig gewerkt. Half juni ben ik weer mee gaan draaien in het provinciale spectrum.

Mijn terugkomst viel samen met de algemene beschouwingen en de behandeling van de kadernota begroting 2006. Er heerste onder de vele partijen ontevredenheid over de voorgestelde bezuinigingen van het college. Vele vonden dat eerst de bezem maar eens door het ambtelijke apparaat gehaald moest worden voordat we allemaal kleine instanties de nek om gingen draaien. Er werd ferme taal gesproken en er kwam een ferme motie van de coalitiepartijen over de inkrimping van het aantal provincieambtenaren. Daar schrok gedeputeerde Ploeg toch echt wel even van. Gelukkig wist hij het zo te regelen dat er een zin in de motie werd aangepast zodat de motie niet zo schokkend meer was en konden we weer over tot de orde van de dag. Ja, toen wist ik: “Ik ben weer helemaal terug!” Ik zou de behandeling van de kadernota waarschijnlijk al weer vergeten zijn als het niet mijn eerste Statenvergadering na mijn verlof was.

Persoonlijke noten: Margreet van der Molen

Toen ik in 2003 de overstap maakte van de journalistiek naar de fractieondersteuning meende ik minder te zullen gaan schrijven. Maar dat bleek een misverstand.
Met grote regelmaat doet de fractie een persbericht uitgaan. Dat was ook het afgelopen jaar het geval. Elke actie, of het nu gaat om schriftelijke of mondelinge vragen, een interpellatie of een steunbetuiging aan bijvoorbeeld garnalenvissers – laat de fractie vergezeld gaan van een persbericht aan de regionale en lokale media. Het schrijven van het persbericht behoort tot mijn taken. Meestal komt het verzoek voor een persbericht op keurige kantoortijden, maar als er haast bij is gebeurt dat ook ’s avonds en in het weekend. Juist die onregelmatigheid en het werken onder tijdsdruk ervaar ik als charme van het vak. De eerlijkheid gebied te moeten erkennen dat niet elk persbericht tot media-aandacht leidt. Maar de meeste berichten van ons halen toch wel een vermelding in een of meer kranten of in de nieuwsrubriek van Omrop Fryslân.

Het jaar 2005 was voor mij het jaar om meer thuis te raken in de Provinciale politiek. Langzamerhand krijg ik wat meer vat op de onderwerpen en leer me aanpassen aan het trage tempo van besluitvorming. Ik verbaas me niet meer over de grote bedragen die gemakkelijk worden uitgegeven, terwijl over kleinere bedragen enorm kan worden gesteggeld. Soms erger ik me aan partijen die partijpolitieke belangen laten prevaleren bij het afwegen van een standpunt. Ik heb het idee dat de ChristenUnie/SGP zich daar niet schuldig aan maakt, maar helemaal onbevooroordeeld ben ik niet.

Een leuk onderdeel van het werk vind ik het bijwonen van werkbezoeken. De Statenleden hebben geen tijd om alle bijeenkomsten bij te wonen. In voorkomende gevallen wordt dan een fractiemedewerker afgevaardigd. Werkbezoeken stellen je in de gelegenheid daadwerkelijk te aanschouwen waar het om gaat. Ook is er tijdens werkbezoeken gelegenheid te spreken met betrokkenen.


Het jaar van maand tot maand

Januari

Spoeddebat om MKZ-fonds
Koud bekomen van de jaarwisseling treffen de leden van Provinciale Staten elkaar op 3 januari 2005 voor een spoeddebat over de afwikkeling van het MKZ-noodfonds Anjum-EE. Het is het staartje van een roerige decembervergadering waarin gedeputeerde Bijman schermde met een besluit van Gedeputeerde Staten van december 2003, dat vreemd genoeg onvindbaar bleek. De Staten eisten openheid van zaken en toen dat er niet kwam dienden ze op initiatief van de ChristenUnie/SGP een motie van wantrouwen in tegen de gedeputeerde. Hoewel ook de coalitiepartijen geen goed woord over hadden voor de handelwijze van de gedeputeerde, ging de motie van afkeuring hen te ver.
Bijman beloofde de stukken via de koerier bij de Statenleden te bezorgen. Dat gebeurde enkele dagen later ook, maar het was onvoldoende om alle Statenleden gerust te stellen. Het spoeddebat aan het begin van het jaar bracht wel de nodige helderheid waarna de Staten gerustgesteld hun kerstreces vervolgen.

Februari

Onderwijsachterstand
Uit onderzoek van dr. E.C.M. van Ruyven en de Fryske Akademy blijkt dat kinderen in Friesland een onderwijsachterstand hebben ten opzichte van andere kinderen in Nederland. Provinciale Staten willen daar iets aan doen en formeren uit hun midden een brede werkgroep die op zoek gaat naar oplossingen. In de werkgroep neemt ook Rein Ferwerda zitting. Het rapport met aanbevelingen wordt in de Statenvergadering van februari besproken. Zo is er een voorstel voor een longitudiaal onderzoek, waarbij een aantal groepen kinderen gedurende enkele jaren wordt onderzocht om hun ontwikkeling vast te leggen. Want uit het onderzoek van mevrouw Van Ruyven was gebleken dat Friese leerlingen die in groep 4 nog een voorsprong hadden, deze in groep 6 was omgeslagen in een onderwijsachterstand. Inmiddels is dit mede door de Provincie gefinancierd onderzoek naar de oorzaken begonnen. Een goede zaak, vindt Rein Ferwerda, dat het Provinciebestuur op bescheiden schaal bijdraagt om oorzaken van onderwijsachterstanden bij haar jongste burgers op te sporen.

Binnen de fractie van ChristenUnie/SGP zijn de meningen verdeeld. Albert Oostland waarschuwt in zijn bijdrage voor te veel bemoeienis met het onderwijs. “We hebben daar geen zeggenschap over”, betoogt hij. Tegelijkertijd signaleert hij dat de aandacht voor onderwijsachterstand veel heeft losgemaakt op scholen en bij schoolbesturen. “En dat is positief te noemen”.

Maart

Frysk
Opnieuw wordt er deze maand gesproken over het onderwijs. Op de agenda staat een notitie Herziening Frysk in het primair onderwijs, maar deze notitie is volgens de Staten te mager om over te beslissen.
Wel willen de Staten praten over de kerndoelen van het Frysk in het primair onderwijs. Ze dringen er bij gedeputeerde Mulder op aan vast te houden aan de gelijkwaardigheid van de kerndoelen voor het Nederlands en het Fries. De gedeputeerde maakt er geen geheim van de kerndoelen juist gedifferentieerd te willen hanteren. Scholen krijgen daarmee meer zeggenschap over de zwaarte van de kerndoelen. In minder Friestalige gebieden kan een ander niveau worden gehanteerd, terwijl overwegend Friestalige scholen meer met het Fries kunnen doen.
De fractie van ChristenUnie/SGP stelde al in februari vragen aan Gedeputeerde Staten over die kerndoelen omdat twee gedeputeerden zich hierover verschillend hadden uitgelaten. Gedeputeerde Andriessen stelde voor Omrop Fryslân dat de kerndoelen niet verlaagd moesten worden terwijl de verantwoordelijk gedeputeerde het tegendeel beweerde.

Kijkwijzer voor culturele voorstellingen
Tijdens dezelfde vergadering moeten de Staten oordelen over de provinciale cultuurnota ‘Sels Dwaan’. De ChristenUnie/SGP is het op hoofdlijnen eens met de beleidslijn van de Provincie maar dient wel een motie in om een soort van ‘kijkwijzer’ te ontwikkelen voor theatervoorstellingen. De fractie constateert namelijk dat steeds meer voorstellingen overgoten zijn met seks, vloekwoorden en grof taalgebruik. Ook voorstellingen waarbij dat op het eerste gezicht niet te verwachten valt.
De motie roept een typische Pavlov-reactie op van de kant van de PvdA. Ook andere partijen menen dat met de kijkwijzer censuur wordt binnengehaald, terwijl theater het juist moet hebben van vrije uitingen. Hoe Rein Ferwerda ook beweert dat een ‘kijkwijzer’ geen censuurmiddel is, maar slecht informatieverstrekking aan de bezoekers, het kan er bij de andere fracties niet in. Alleen D66 (!) steunt de motie.

April

Reboelje over het Frysk
In maart ondertekent de Commissaris der Koningin zonder medeweten van de Staten in Dokkum het Uitvoeringsconvenant Fryske taal en Kultuer 2005 met onderwijsminister Maria van der Hoeven. In het uitvoeringsconvenant is sprake van gedifferentieerde kerndoelen voor het Fries in het basisonderwijs . Gedeputeerde Mulder verzuimt de Staten hierover in te lichten. Ook de tekst van het Uitvoeringsconvenant komt niet onder ogen van de Staten.
De werkgroep ‘Te Mal’ trekt aan de bel en geeft uiting aan zijn ongenoegen over het omarmen van de gedifferentieerde kerndoelen. Vooral omdat de Staten in hun vergadering van maart hebben aangedrongen op de gelijkwaardigheid. Er is voldoende munitie voor een stevig robbertje verbaal vechten met de gedeputeerde.
De gedeputeerde laat via de Friese media zijn tanden zien en dreigt met aftreden als de Staten niet willen inbinden met hun eis voor gelijkwaardigheid van de Friese en Nederlandse kerndoelen.
De ChristenUnie/SGP vraagt, ondersteund door FNP en GrienLinks een interpellatie aan waarin om opheldering wordt gevraagd. De gedeputeerde is gedwee en trekt het boetekleed aan. Hij erkent dat hij de Staten eerder had moeten inlichten. ‘It hie net sa moatten’, sprak hij. De Staten aanvaarden het excuus van de gedeputeerde, waarmee de kou uit de lucht is.

Het geruzie om het Fries in het basisonderwijs inspireerde Albert Oostland tot het volgende artikel:

Volgens senator, Hendrik ten Hoeve, moet de provincie de basisscholen kunnen voorschrijven hoeveel uren Fries ze aan leerlingen moeten geven. Hij vindt dat “ de FNP der wolris fûler posysje yn kieze mei as wy wend binne”. De angst voor de teloorgang van het Fries wordt ingegeven door het feit dat een dalend aantal Friezen nog Fries spreekt.

De heer Ten Hoeve is niet de eerste die zich zorgen maakt over de verdwijning van het Fries. In zijn gedicht De Friesche Poëet beklaagt Piet Paaltjens (+ 1867) zich al over het feit dat de Friese kinderen niet meer in eigen taal konden zeggen :”Wij, Friezen, zijn vrij!” En hij vervolgt in de volgende strofe:

“Naar ploeg en naar koestal vluchtte
Uw taal, eenmaal Holland’s schrik,
Om uw steden te zien verzinken
In allerlei vreemde kwik (opschik)”.

Nu weet ik wel dat de toon van Piet Paaltjens enigszins badinerend is. Toch zal er een kern van waarheid hebben gezeten in het feit dat het Fries teruggedrongen was tot een bepaalde laag in de bevolking. Het is aannemelijk, omdat zijn tijdgenoten deze opmerking anders niet begrepen zouden hebben. Ook uit de rest van het genoemde gedicht blijkt dat de Friese cultuur op alle fronten teruggedrongen lijkt te worden en dat de Friezen zich laten inpakken door de Hollanders. Waarschijnlijk heeft zich hier het verschijnsel voorgedaan dat in feite een algemeen menselijke trek is,namelijk dat men alleen geneigd is iemand te imiteren als men hem of haar waardeert of bewondert.

In “Nederlandse Taalkunde” van M.C. van der Toorn wordt het verschijnsel van de Hollandse expansie beschreven. Een aansprekend voorbeeld vind ik nog altijd, hoe na de val van Antwerpen, in 1585 door de Spanjaarden ingenomen, de cultuurdragers van die tijd een goed heenkomen zoeken naar steden als Amsterdam, Haarlem en Leiden. Met name het ontstaan van de grachtengordels is aan deze immigranten te danken. Volgens Kloeke, een andere taalgeleerde, oefenen deze lieden een zekere invloed op de taal uit. Als voorbeeld noemt hij het verschijnsel van de diftongering. Diftongering wil zeggen dat een éénklank een tweeklank wordt dus bijvoorbeeld: muus wordt muis en ys (lees: ies) wordt ijs. Volgens Kloeke gebruikte de nieuwe import die diftongen en werden ze in de loop van de jaren door de oorspronkelijke bevolking overgenomen. Ook het naast elkaar voorkomen van woordparen als ontvangen/krijgen, reeds/al, spoedig/gauw, waarbij de eersten in onze oren nog steeds iets deftiger klinken, zou op deze manier verklaard kunnen worden. De nieuwe import wordt gezien als rijk en bewonderenswaardig en men gaat deze lieden imiteren.

Heel anders gaat het met de invloed van het Duits op onze taal. Vijf jaren bezetting leveren slechts het woord “bunker”in onze taal op ten koste van het Nederlandse “kazemat”. Maar de Duitsers hebben hun hielen nog niet gelicht of een vloedgolf van Engelse woorden en uitdrukkingen overspoelt ons land. Vrucht van onze zeer geadoreerde bevrijders.

Nu even terug naar het verhaal van de heer Ten Hoeve. Een dalend aantal Friezen zou nog Fries spreken. Een onderzoek van Omrop Fryslân heeft dat aangetoond. Het zou interessant zijn om te onderzoeken wie die Fries sprekenden dan nog zijn. Als het Fries inderdaad is teruggedrongen naar “ploeg en koestal” dan staat het er denk ik niet goed voor. Maar als het Fries wordt gesproken door een brede laag in de bevolking die men bewondert en wil navolgen dan zijn de perspectieven gunstig. In dat verband zijn optredens van de “Kast”en andere Friestalige groepen van onschatbare waarde geweest. Maar ook het feit dat een aantal “pommeranten” als burgemeesters, directeuren van grote bedrijven en instellingen, kunstenaars van naam, officieren van justitie en last but not least onze volksvertegenwoordigers in raden en staten het Fries spreken en zich daarvan blijven bedienen, draagt meer bij aan de verbreiding van het Fries dan welk ander middel dan ook.

Het voorstel van de heer Ten Hoeve is in mijn optiek het slechtst denkbare wat het Fries zou kunnen overkomen. Friezen laten zich niet bekeren met het “zwaard”. De geschiedenis heeft dat meer dan eens bewezen.

Albert Oostland
(Docent Nederlands en lid van Provinsjale Steaten van Fryslân

Rotonde
Tijdens de behandeling van de nota Fryslân Fytst maakt Albert Oostland zich sterk voor uniforme voorrangsregels voor fietsers op rotondes. Nu is het nog zo dat fietsers in de ene gemeente het gemotoriseerde verkeer moeten laten voorgaan, terwijl ze op andere rotondes voorrang krijgen. Hij dient hiervoor een amendement in. Gedeputeerde Baas zegt toe dat hij in overleg met de gemeenten nadrukkelijk aandacht zal vragen voor dit punt.

Zoutwinning en bodemdaling
De Staten willen weten welke invloed de zoutwinning in Barradeel (bij Tzummarum) voor invloed heeft op de verzilting van het gebied. Een groep verontruste boeren wil de zoutwinning helemaal stilleggen, maar daarvoor heeft de Provincie geen bevoegdheid. Wel heeft een commissie uit de Staten zich over de materie gebogen en besluit tot het instellen van een onafhankelijk onderzoek. Hierin neemt eerst Albert Oostland zitting namens de ChristenUnie/SGP. Later neemt Otto van der Galiën zijn plaats in.

Mei

Openbaar vervoer
De Provincie moet jaar in jaar uit geld bijleggen om het Openbaar Vervoer op het huidige peil in stand te houden. De bijdrage van het Rijk is structureel te laag. Een werkgroep uit de Staten heeft daarom opdracht gegeven aan het bureau Flow resulting om een nieuw plan voor het Openbaar Vervoer in Fryslân te komen. In de Statenvergadering van mei moet over het rapport van Flow resulting worden beslist.
De ChristenUnie/SGP is niet enthousiast over het plan dat naast A-lijnen ook B- en C-lijnen kent. Voor het gebruik van de laatste lijn moet extra worden betaald en de verwachting is dat er weinig gebruik zal worden gemaakt van deze voorziening. De ChristenUnie/SGP heeft steeds gepleit voor behoud van de leefbaarheid van het platteland van Fryslân. De fractie stemt daarom tegen het nieuwe OV-plan.
Wel verleent de fractie steun aan een motie van GrienLinks om 65-plussers en kinderen onder de 12 jaar in de daluren vrij vervoer aan te bieden. Vanwege stakende stemmen wordt het onderwerp verdaagd naar een volgende vergadering.

Juni

De agenda van de laatste PS vergaderingen voor het zomerreces staat vol belangrijke punten. Zelfs zoveel dat het niet in een dag kan worden afgewerkt en er een tweede vergaderdag is gepland waarop het Streekplan wordt behandeld.

Bestuurskracht
Een van de onderwerpen die in provincie nogal wat stof deed opwaaien is het Project Bestuurlijke Organisatie. Uit de zelfevaluaties die de gemeenten begin 2005 over hun eigen functioneren hadden uitgevoerd, bleek dat de kwaliteit van de bestuurlijke organisatie nogal eens onder de maat scoort. De Provincie stelt daarom voor een steviger beleid te voeren om de kwaliteit van het bestuur te verbeteren. Een commissie uit PS onderzoekt in 2005 hoe de bestuurskracht van de gemeenten verbeterd kan worden en legt de bevindingen daarvan neer in het rapport Kaders voor Kwaliteit. Een van de aanbevelingen uit het rapport is om een visitatiecommissie in te stellen van wijze mensen die de bestuurskracht van de gemeenten elke vier jaar moeten beoordelen.
Op 31 mei houdt de Provinciale fractie vooroverleg met de raadsleden en wethouders van de ChristenUnie/SGP in Fryslân over dit punt. De reacties van de bestuurders zijn niet mals. ‘Waar bemoeit de Provincie zich mee’, is de algemene teneur. Ook spreekt men de vrees uit dat de Provincie de uitkomsten van de zelfevaluaties zal willen aangrijpen om de geesten rijp te maken voor een nieuwe herindeling.
Deze boodschap verwerkt Otto van der Galiën in zijn bijdrage voor PS als hij het heeft over het geringe draagvlak bij gemeenten om de zelfevaluaties uit te voeren. ‘Er is wel over gemeenten gesproken, maar niet met gemeenten’, zegt hij. Hij constateert een kloof tussen de Provinciale en de gemeentelijke overheid en roept Gedeputeerde Staten op de verhouding met de gemeenten te verbeteren.
Omdat gemeenten al zeer veel visitaties en inspecties over zich heen krijgen wil de ChristenUnie/SGP eerst de bevindingen hieruit inventariseren voordat er een nieuwe visitatieronde wordt gehouden. Helaas krijgt het amendement onvoldoende steun. Alleen Rein Ferwerda stemt, als lid van de commissie BOC (Bestuurlijk Overleg Commissie), uiteindelijk in met de aanbevelingen uit het rapport Kaders voor Kwaliteit. Albert Oostland en Otto van der Galiën stemmen tegen.

Garnalenvissers
De fractie van ChristenUnie/SGP heeft al verschillende malen de noodklok geluid over de positie van de Friese garnalenvissers. Zij houden het hoofd maar net boven water en er dreigde begin dit jaar zelfs een faillissement als niet op korte termijn een garantstelling zou komen.
In antwoord op schriftelijke vragen van de ChristenUnie/SGP-fractie zegt gedeputeerde Andriessen toe bereid te zijn tot het verlenen van financiële steun aan de garnalenvissers. Het voorstel tot steun wordt unaniem aanvaard.

Gaswinning op de Waddenzee
In tegenstelling met de fractie van de ChristenUnie in de Tweede Kamer blijft de Provinciale Statenfractie van ChristenUnie/SGP tegen gaswinning op de Waddenzee. Het gebied is te kwetsbaar en te waardevol om risico’s mee te lopen. Hoewel de NAM alles in het werk stelt om gemeenten, provincies en rijk ervan te overtuigen dat de risico’s voor het Wad verwaarloosbaar zijn, houden we vast aan het motto ‘bij twijfel niet inhalen’. Veel beter is het volgens ons om het gas te laten zitten en het oog te richten op energiebesparing en het aanwenden van alternatieve energiebronnen.

Algemene beschouwingen
In de Algemene Beschouwingen dringt fractievoorzitter Rein Ferwerda erop aan goed te luisteren naar de burgers van Fryslân. Zitten die te wachten op een nieuw Fries Museum en een dure treinverbinding terwijl het openbaar vervoer steeds verder wordt uitgekleed en de bestaande musea met nieuwe bezuinigingen worden geconfronteerd’, vraagt hij zich af. Verder stelt hij voor een Fryslân fonds in te stellen waarin het gereserveerde geld voor de Zuiderzeelijn kan worden gestopt. Uit dat fonds kunnen infrastructurele voorziening, maar ook projecten uit de zachte sector worden gefinancierd. Het fonds zal ook worden gevoed met geld uit de voorgenomen verkoop van NUON aandelen.
De voorgenomen opcentenverhoging (het deel van de wegenbelasting dat direct in de Provinciekas vloeit) met 10 punten gaat de fractie van ChristenUnie/SGP veel te ver. De fractie vindt 5 punten meer dan genoeg.
Omdat GS vasthoudt aan de opcentenverhoging met nog eens vijf punten stemt de fractie tegen de Kaderbegroting 2006.

Streekplan
Tijdens de behandeling van het Voorontwerp Streekplan dient Otto van der Galiën een motie in die aandacht vraagt voor problemen met paalrot door verlaging van het waterpeil in het Veenweidegebied. De gedeputeerde belooft met een notitie over het Veenweidegebied te komen, waarna de motie wordt ingetrokken.

Fries Museum
In de week voor de vergadering stuurt gedeputeerde Mulder aan een deel van de Staten een vertrouwelijke notitie met extra informatie over het Fries Museum. In de mail wordt gevraagd om nog eens 7,5 miljoen euro extra. De mail lekt uit en leidt tot grote verbolgenheid bij de voltallige oppositie die deze mail niet kreeg. De ChristenUnie vraagt een interpellatie aan om de gedeputeerde hierover aan de tand te voelen.
Mulder zegt de notitie aan een deel van de Staten te hebben voorgelegd als een check of in de notitie inderdaad staat waar de Staten om gevraagd hebben. Van een geheime notitie is volgens de gedeputeerde geen sprake.
De oppositie vindt dat echter onvoldoende reden om niet alle partijen tegelijk te informeren en voelt zich tekort gedaan. Het is er ‘fier by troch’ oordeelt Ferwerda. Namens de gehele oppositie dient de ChristenUnie/SGP een motie van wantrouwen in, die het overigens niet haalt.

Oktober

Falcon
De Provincie Fryslân is eigenaar van een deel van de NUON-aandelen en wil daar vanaf. Maar zolang de regering in Den Haag nog geen groen licht gegeven heeft voor de splitsing van het energiebedrijf in een netwerkbeheerder en een commerciële poot, kan van verkoop van de aandelen geen sprake zijn. Om toch alvast over het geld te kunnen beschikken komt de Provincie met een constructie op de proppen onder de naam Falcon. Daarbij worden de aandelen feitelijk beleend, zodat de Provincie alvast over extra geld kan beschikken voor de uitvoering van grote projecten zoals de Centrale As.
De ChristenUnie/SGP heeft aanvankelijk bedenkingen bij de betrouwbaarheid van de Falcon constructie. Wat gebeurt er als de splitsing van aandelen niet doorgaat? En geeft PS niet alle zeggenskracht over de aandelen uit handen als deze in de Falcon constructie worden ondergebracht? Welke grote ambities heeft de Provincie voor de komende jaren en kan er niet beter op de kapitaalmarkt geld geleend worden? Het zijn vragen waarop de gedeputeerde onvoldoende antwoorden geeft. Daarom steunt de fractie een motie van de PvdA om de finale beslissing over Falcon pas te nemen bij de begrotingsbehandeling in november. Gedeputeerde Ploeg belooft voor die tijd nog met een notitie te komen waarin hij een en ander nog eens duidelijk op een rijtje zet. De notitie geeft uiteindelijk toch de gevraagde duidelijkheid om voor de Falcon-constructie te stemmen.

Duaal bestuur
Na de verkiezingen in maart 2003 veranderde de werkwijze van Provinciale Staten van monistisch in dualistisch. De Staten stellen als gekozen volksvertegenwoordigers de kaders op hoofdlijnen vast en controleren het door het College gevoerde beleid, terwijl het College van Gedeputeerde Staten verantwoordelijk is voor het dagelijks bestuur van de Provincie.
Een brede werkgroep uit de Staten evalueert de praktijk van het dualisme zoals dat in de Friese Staten functioneert. Namens de ChristenUnie/SGP neemt Albert Oostland zitting in deze werkgroep. Aan de hand van een vragenformulier geven zowel de fracties van PS als GS hun mening over het functioneren van het dualisme in de Staten. De werkgroep trekt conclusies aan de hand van de uitkomsten van de enquêtes.
Het blijkt een moeizame taak, niet in de laatste plaats omdat de voorzitter – Commissaris der Koningin Ed Nijpels – veel naar zich toetrekt en onvoldoende ruimte schept voor diepgaande evaluatie. Op verschillende momenten laat hij via de media weten het dualisme ‘niet leuk’ en ‘mislukt’ te vinden. Daarnaast wordt het rapport met aanbevelingen van de werkgroep niet eerst door de werkgroep besproken, zoals wel was afgesproken. De evaluatie in de Staten verloopt als gevolg daarvan rommelig en verschillende fracties komen in aanvaring met de Commissaris.
De ChristenUnie steunt een motie om een vaste statendag in te stellen. Tot de verkiezingen zal dat nog de woensdag blijven, daarna donderdag.

November

Nije Fryske Ensyklopedy
De ChristenUnie/SGP herinnert de gedeputeerde in vijf mondelinge vragen aan een door Provinciale Staten reeds op 15 december 1999 aangenomen motie van de toenmalige RPF/SGP en GPV om een nieuwe Friese Encyclopedie het licht te laten zien. Tot nu toe is er nog niets gerealiseerd. De fractie wil daarom voor de zoveelste maal weten wat de stand van zaken is.
De gedeputeerde laat weten dat het vooral op de financiering vast zit. Er blijken onvoldoende fondsen voorhanden te zijn en ook de eigen financiële problemen bij de Fryske Akademy spelen een rol bij de vertraging van het project. De gedeputeerde verwacht dat er in maart volgend jaar meer te melden valt. Uiteindelijk komt dit antwoord na schriftelijke vragen van Rein Ferwerda pas in mei 2006. Inmiddels is er een uitgever voor het project gevonden en zal drs. Meindert Schroor van Bureau Varenius, die ook de beoogde uitvoerder en hoofdredacteur van het project is, de benodigde private fondsen werven.

Een nieuw Fries Museum
In de fractie wordt stevig gedebatteerd over de bouw van een nieuw Fries Museum. Dat de museale collectie in een goed depot geconserveerd moet worden en dat de tentoonstellingsruimten aantrekkelijk moeten zijn, is voor iedereen wel duidelijk. Maar om op voorhand in te stemmen met miljoenenverslindende nieuwbouw op het Zaailand, zoals het college van GS wil, gaat ons veel te ver.
In de novembervergadering wordt aan PS gevraagd om weer enkele miljoenen beschikbaar te stellen, nodig om Kompas-subsidie te krijgen. Dat is een subsidiepot voor de drie noordelijke provincies.
Belangrijke reden voor de verhuizing van het Fries Museum naar het Zaailand is het Bonnema-legaat. Deze voormalige Friese architect bestemde naar verluidt 19 miljoen euro voor het nieuwe Fries Museum, mits deze op of aan het Zaailand wordt gebouwd. “Is het een legaat, of een dictaat”, vraagt Rein Ferwerda zich in zijn bijdrage voor PS af. De fractie stemt uiteindelijk tegen.

Begroting 2006
De ChristenUnie/SGP kan zich niet vinden in het voornemen van GS om fors te snijden in het budget voor kunst en cultuur. Tijdens de hoorzitting voorafgaand aan de Statenvergadering was al gebleken dat de organisaties beslist niet uit de voeten kunnen met het verminderde budget. De opcentenverhoging krijgt vanwege onvoldoende onderbouwing evenmin steun van de fractie. “In een tijd van toenemende lastenverzwaring voor de burger moet er zeer terughoudend worden omgegaan met verhoging van provinciale belastingen”, zegt Rein Ferwerda.
De ChristenUnie/SGP vindt zowel bezuinigen op kunst en cultuur als de opcentenverhoging onnodig omdat er voldoende ruimte is binnen de begroting. Alleen al het schrappen van de subsidie voor nieuwbouw van het Fries Museum zou andere bezuinigingen overbodig maken.

December

Jeugdzorg
In een nieuwsbrief van de landelijke Jeugdzorgbrigade staat dat Fryslân verhoudingsgewijs erg veel ambtenaren jeugdzorg telt ten opzichte van andere provincies. Het verbaast ons in hoge mate en daarom wordt een interpellatie aangevraagd. Dat is een middel om een gedeputeerde tijdens een Statenvergadering over het gevoerde beleid te ondervragen.
Het blijkt allemaal te stoelen op een misverstand. De Jeugdzorgbrigade heeft zich gebaseerd op verkeerde cijfers, betoogt gedeputeerde Ploeg. Hij belooft op zeer korte termijn met de juiste cijfers te zullen komen.

Frysk Miljeuplan 2006-20009
Het Frysk Miljeuplan 2006-2009 is al diverse keren in conceptvorm door de Staten besproken, als het in december in de finale vorm ter beoordeling van PS komt. Albert Oostland dient een amendement (tekstwijziging) in om in het Miljeuplan expliciet op te nemen dat de Provincie zich tot doel stelt de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren. In het plan staat nog slechts dat de Provincie zich inzet voor het behoud ervan. Alle fracties stemmen in met het amendement waarna het College van GS het tekstvoorstel overneemt.

Windenergie
Moet er nu wel of niet een uitgebreide evaluatie komen van het provinciaal beleid Windstreek 2000? Dat is de vraag die PS in de decembervergadering moet beantwoorden. De ChristenUnie/SGP is altijd voorstander geweest van alternatieve energie, maar vraagt zich wel af of windenergie wel de meest energievriendelijke vorm is. In zijn bijdrage pleit Albert Oostland er voor de blik gericht te houden op meer duurzame vormen van milieuvriendelijke energieopwekking.